Błękitny Koran
Błękitny Koran (arab. المصحف الأزرق) – rękopis Koranu pochodzący z końca IX wieku lub początku X wieku, pisany kuficką formą arabskiej kaligrafii; prawdopodobnie powstał w północnej Afryce. Obecnie (2012) rozdzielony na kilka części, przechowywanych osobno w muzeach oraz prywatnych kolekcjach. Historia rękopisu obfituje w wiele niewyjaśnionych zagadek.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Strona rękopisu ma rozmiary 30,5 × 40,3 cm. Prostokątne karty ułożone zostały horyzontalnie, co jest typowe dla wczesnych rękopisów Koranu[1]. Karty ułożone zostały po dwie w jednym foliale. Tekst pisany jest w 15 linijkach na stronę; brak w nim znaków diakrytycznych dla oznaczenia samogłosek[2]. Litery zapisano złotem na pergaminie nasączonym indygo[a], co daje unikatowy efekt. Dla zaznaczenia podziału na wiersze posłużono się srebrem[3], które przez ostatnie 1000 lat uległo utlenieniu[4]. Rękopis uchodzi za jeden z najbardziej okazałych egzemplarzy Koranu i zarazem jedno z najwspanialszych dzieł muzułmańskiej sztuki[5], uważany jest także za jeden z najbardziej kosztownych sporządzonych kiedykolwiek manuskryptów[6]. Do naszych czasów zachowały się tylko cztery rękopisy Koranu z barwionym pergaminem.
Jego powstanie było prawdopodobnie efektem naśladowania bizantyńskich purpurowych kodeksów, z jednoczesnym zamiarem prześcignięcia pierwowzorów. Jest to jedyny rękopis Koranu pisany złotem na błękitnym tle[1]. Ten sam zestaw barw (złoto na błękitnym tle) zastosowany został również w mihrabie Wielkiego Meczetu w Kordobie[3][6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Jako miejsce powstania podaje się zwykle Afrykę północną. Sugeruje się, że został sporządzony na potrzeby Wielkiego Meczetu w Kairuan. Niektórzy badacze opowiadają się za Hiszpanią[1]. W czasach Imperium osmańskiego wiele kart rękopisu zostało rozproszonych. Najstarsza zachowana wzmianka o rękopisie pochodzi z 1293, kiedy został wymieniony w katalogu biblioteki wielkiego meczetu w Kairouan[7]. Według tego opisu rękopis składał się z siedmiu tomów[8].
Zarówno jego wczesna, jak i niedawna historia zawierają wiele niewyjaśnionych zagadek (w końcu XIX wieku część kart zaginęła). Według niepotwierdzonych informacji część stron rękopisu w 1923 miał zakupić w Stambule kolekcjoner F.R. Martin, a następnie sprzedał je w Europie[9]. W 1977 dom aukcyjny Christie wszedł w posiadanie niektórych kart rękopisu, nie wiadomo jednak czy były to te same karty[7].
W 1983 Narodowe Muzeum Sztuki Muzułmańskiej w Rakkada otrzymało kopię rękopisu, zawierała ona 59 kart. Od tego czasu spekuluje się o zaginięciu, bądź wykradzeniu części kart kodeksu. W lutym 2011 Mourad Erramah z muzeum w Kariouan zaprzeczył, by jakiekolwiek karty kodeksu zostały wykradzione. Ahmed Ferjaoui z Instytutu Dziedzictwa Narodowego potwierdził, iż część stron rękopisu została skradziona wraz z 53 innymi cennymi dokumentami. 16 kwietnia opublikowano informację, że 24 kwietnia 2012 jedna karta kodeksu zostanie sprzedana na aukcji w Londynie. Jej wartość oszacowano na 150–250 tys. £[7]. Została ona sprzedana za 529 250 £[10].
Największa zachowana po dziś dzień jego partia przechowywana jest w Narodowym Instytucie Sztuki i Archeologii w Tunisie[2][11]. Część rękopisu jest przechowywana w Chester Beatty Library w Dublinie, inna jego partia przechowywana jest w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku[2], w Muzeum Tareq Rajab w Kuwejcie[12], inne partie w prywatnych kolekcjach[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W oparciu o przeprowadzone analizy przypuszcza się, że indygo pochodzi z Indii lub Egiptu. (Feuillet du Coran bleu (Qantara)).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Bifolium from the Blue Qur’an. iis.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-21)]. The Institute of Ismaili Studies.
- ↑ a b c d Bifolium from the Blue Qumran – Aga Khan Museum.
- ↑ a b Treasures of the Aga Khan Museum Berlin 2010, s. 34, ISBN 978-3-89479-603-7.
- ↑ Bifolium of the “Blue Qur’an”. iis.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-11)]. The Institute of Ismaili Studies.
- ↑ „Folio from the Blue Qur’an (Probably North Africa (Tunisia)) (2004.88)”. In Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000–. (październik 2008; dostęp 1 lutego 2012).
- ↑ a b Folio From the Blue Qur’an, Brooklyn Museum.
- ↑ a b c Charles Baeder, Tunisia: Page of the Blue Quran, Renowned Local Artifact, to Be Sold in London Tunisia-Live, 16 April 2012.
- ↑ Feuillet du Coran bleu (Qantara). qantara-med.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-31)]..
- ↑ Une page du Coran à la vente aux enchères Christie’s de Londres Agence Internationale de Presse Coranique.
- ↑ Kate Deimling, Sotheby’s $40 Million Islamic Art Sales Shatter Records in London CanvasGuide.
- ↑ Folio from the Blue Quran. collectionsonline.lacma.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-03)]. in the collection of the LACMA.
- ↑ Alya Hamza, « Digne d’un thriller », La Presse de Tunisie, 15 kwietnia 2012. lapresse.tn. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-18)]..